ผลจากวิทยานิพนธ์ของผู้เข้ารับการอบรมหลักสูตรผู้บริหารระดับสูง ของ สถาบันเทคโนโลยีราชมงคลได้เสนอแนวทาง ในการพัฒนางานวิจัยของสถาบันฯโดยให้มีการ จัดตั้ง สถาบันวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยี ขึ้นเมื่อ วันที่ 12 มกราคม 2536 เพื่อทำหน้าที่ประสานและสนับสนุนงานวิจัยและเพื่อความเหมาะสมจึงได้เปลี่ยนชื่อเป็น สถาบันวิจัยและพัฒนา เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2536
ต่อมา รองศาสตราจารย์ ดร.วินิจ โชติสว่าง (อธิการบดี ในขณะนั้น) ได้พิจารณาแต่งตั้ง ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.อิสสรีย์ หรรษาจรูญโรจน์ สังกัดคณะวิศวกรรมศาสตร์ ซึ่งปฏิบัติหน้าที่ผู้จัดการโครงการเงินกู้ธนาคารโลกปฏิบัติหน้าที่ ผู้อำนวยการ สถาบันวิจัยและพัฒนา อีกตำแหน่งหนึ่ง เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2540 โดยตั้งสำนักงานชั่วคราว ขึ้นที่ อาคาร 2 ชั้นที่ 1 วิทยาเขตเทเวศร์ ถนนสามเสน เขตดุสิต กรุงเทพฯ ซึ่งในระยะแรกสถาบันเทคโนโลยีราชมงคลได้จัดสรรงบประมาณจัดซื้อ ครุภัณฑ์สำนักงานให้จำนวนหนึ่ง และได้ยืมครุภัณฑ์ส่วนใหญ่อื่นๆ จากสำนักงานโครงการเงินกู้ธนาคารโลก ภายใต้การกำกับ ดูแลของ ดร.พิสิษฐ์ ศิริรักษ์ รองอธิการบดีฝ่ายวิจัยและฝึกอบรม และรองศาสตราจารย์.ดร.ไฉน ยอดเพชร ผู้ช่วยอธิการบดี ฝ่ายวิจัยและฝึกอบรม
ในการจัดตั้งครั้งแรกนั้น สถาบันวิจัยและพัฒนา (สวพ.) มีข้าราชการ ได้รับคำสั่งให้ช่วยราชการจำนวน 2 ราย และได้รับ จัดสรรงบประมาณผลประโยชน์สถาบันฯ จ้างลูกจ้างชั่วคราว จำนวน 2 คน ปฏิบัติหน้าที่จัดการประชุมวิชาการประจำปี และจัด ประชุมสัมมนาเชิงปฏิบัติการพัฒนานักวิจัย ในปีแรกที่ดำเนินการนั้น สถาบันวิจัยและพัฒนา ยังไม่มีการจัดทำคำเสนอขอ งบประมาณประจำปี จึงได้รับความอนุเคราะห์จากกองการเจ้าหน้าที่ จัดสรรเงินเหลือจ่ายจากโครงการพัฒนาบุคลากร เป็นงบประมาณในการดำเนินงาน
จากนั้นในปีต่อๆ มา สถาบันวิจัยและพัฒนา (สวพ.) ได้วางแผนการดำเนินงานพร้อมทั้ง จัดทำคำเสนอของบประมาณ เพื่อใช้ดำเนินการตามแผนงาน และประสบผลสำเร็จตามแผนที่ได้วางไว้เป็นอย่างดี เมื่อ สถาบันวิจัยและพัฒนา เติบโตและ เข้มแข็งขึ้น ทั้งนี้ก็เพราะสถาบันฯ ตลอดจนผู้บริหาร ได้ให้การสนับสนุนเป็นอย่างดี จึงได้เพิ่มภารกิจและบทบาทหน้าที่ ที่เกี่ยวข้องและเอื้อประโยชน์ต่อ การบริหารงานวิจัย ของสถาบันฯ อีกมากมาย อาทิ เช่น การตรวจวิเคราะห์และให้คำแนะนำ ในการเขียนข้อเสนอโครงการวิจัย การยกร่างระเบียบต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับงานวิจัย และการใช้ประโยชน์จากทรัพย์สินทาง ปัญญา เป็นต้น ทั้งนี้ สถาบันวิจัยและพัฒนาได้ใช้ประโยชน์จากทรัพยากรบุคคลของสถาบันฯ ซึ่งมีอยู่หลากหลายและมากมาย ในการดำเนินงานภารกิจต่างๆ
ในปี พ.ศ 2544 สถาบันวิจัยและพัฒนา (สวพ.) ได้รับการจัดสรรงบประมาณในการปรับปรุงอาคารสองชั้นของศูนย์พัฒนาบุคลกร และ อุตสาหกรรมปิโตรเคมี เพื่อเป็นสำนักงาน ของสถาบันวิจัยและพัฒนาต่อไป และได้ดำเนินการแล้วเสร็จเมื่อปลายเดือนกรกฎาคม 2544 โดยได้รับความอนุเคราะห์ในการ ออกแบบจากคณะศิลปกรรมและกองพัสดุและออกแบบก่อสร้าง เป็นอย่างดี
ปัจจุบัน สถาบันวิจัยและพัฒนา ตั้งอยู่ ณ อาคารสำนักงานอธิการบดี ชั้น 5 มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ตำบลคลองหก อำเภอธัญบุรี จังหวัดปทุมธานี ตั้งแต่ปี 2555 มีอัตรากำลังรวมทั้งสิ้น 25 อัตรา โดยเป็นอัตรากำลัง ข้าราชการ 2 ราย พนักงานมหาวิทยาลัย 17 ราย พนักงานราชการ 1 ราย พนักงานพิเศษเงินรายได้ 5 ราย นอกจากนี้ สถาบันวิจัยและ พัฒนา ยังได้รับการสนับสนุนงบประมาณในการจัดหาครุภัณฑ์และอุปกรณ์เครือข่ายคอมพิวเตอร์ ตลอดจนครุภัณฑ์สำนักงาน ที่จำเป็น และให้เหมาะสมกับภารกิจที่ได้รับมอบหมายจากสถาบันฯ โดยมี ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เกียรติศักดิ์ แสงประดิษฐ์ ทำหน้าที่ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยและพัฒนา